Poznaj lepiej Krakowskie Stare Miasto

Przemierzając Kraków, bardzo często można usłyszeć padające w różnych językach hasło: Stare Miasto. Niejednokrotnie pytania padają z ust turystów zainteresowanych jego lokalizacją. Patrząc na mapę Krakowa, szybko wskażemy Stare Miasto otoczone zieloną obwódką, którą tworzą Planty. Ale mapa to nie wszystko – Stare Miasto to przeszłość i teraźniejszość wspólnie tworzące bogactwo historii oraz ludzie, którzy tę historię kształtowali i kształtują do dziś. Ta szczególna wartość została doceniona w 1978 roku, kiedy krakowskie Stare Miasto wraz z Kazimierzem zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. 

Historia

Dzieje Krakowa, a zatem Starego Miasta, sięgają VII/VIII wieku, czyli okresu formowania się państwa Wiślan – jednego z protoplastów późniejszego Królestwa Polskiego. Kiedy na Wzgórzu Wawelskim istniał gród, w okolicach placu św. Marii Magdaleny mieściła się osada zwana Okołem. Z tego okresu pochodzi znaleziony w drugiej połowie XX wieku skarb w postaci płacideł. To ogromna skrzynia, w której wnętrzu znajdowały się ponad 4 tysiące żelaznych sztabek (czyli wspomnianych płacideł). Na północ od Okołu, w okolicach dzisiejszego Rynku Głównego, powstała luźna zabudowa mieszkalna oraz produkcyjno-rzemieślnicza (tak zwana osada przedlokacyjna). Wówczas Wisła tworzyła w tym obszarze rozlewiska, czyli odrębne koryta. Osady (Okół, a potem także Kazimierz) były otoczone korytem rzeki, które tworzyło fosę.

Najazd tatarski w 1241 roku przyniósł ogromne zniszczenie zabudowy, głównie drewnianej. W tym czasie osada przedlokacyjna została doszczętnie spalona. 1257 rok miał dla Krakowa szczególne znaczenie – książę Bolesław Wstydliwy dokonał wtedy aktu lokacji miasta na prawie magdeburskim. Został wytyczony rynek (dzisiejszy Rynek Główny) oraz odchodzące od niego ulice tworzące charakterystyczny szachownicowy układ. 

Kolejne wieki to stopniowy rozwój miasta: rozbudowa murów miejskich, wznoszenie nowych kościołów, łączenie części wokół Rynku z osadą Okół. W 1364 roku król Kazimierz Wielki założył Uniwersytet Jagielloński. Był on drugim uniwersytetem działającym w środkowej Europie, a obecnie jest jednym z najstarszych na świecie.

W kolejnych epokach, szczególnie w epoce renesansu, pojawiało się coraz więcej murowanych budynków, które zastępowały dominującą do tej pory drewnianą zabudowę. Ducha tamtego czasu doskonale oddają kamienice przy ulicy Kanoniczej. 

Po złotym dla Polski – a co za tym idzie dla Krakowa – wieku nastąpił powolny upadek. Kraków był kilkakrotnie oblegany (między innymi w trakcie potopu szwedzkiego) i niszczony. W 1794 roku na krakowskim rynku Tadeusz Kościuszko złożył przysięgę, tym samym zostając Najwyższym Naczelnikiem Siły Zbrojnej Narodowej i przywódcą insurekcji. Po jej upadku Kraków w III rozbiorze Polski przypadł Austrii. 

XIX wiek przyniósł znaczące zmiany w obrębie Starego Miasta. Wiele budynków wyburzono (między innymi ratusz), w tym kilka kościołów (kościół Wszystkich Świętych oraz Świętego Ducha). Zgodnie z decyzją rady miasta zrównane z ziemią zostały także mury miejskie, a fosa została zasypana – na ich miejscu powstały Planty. O rozwoju kultury i sztuki świadczyło powstanie Muzeum Czartoryskich oraz budowa Teatru im. Juliusza Słowackiego. 

6 września 1939 rok w Krakowie pojawiły się wojska niemieckie, co oznaczało początek okupacji trwającej do 18 stycznia 1945 roku. W tym czasie wiele budynków znajdujących się w obrębie Starego Miasta zostało zrabowanych, a szkoły i uniwersytety pozostawały zamknięte.

Stare Miasto dziś

Krakowskie Stare Miasto to jeden z najpiękniejszych przykładów średniowiecznego założenia miejskiego, które dotrwało do dzisiejszych czasów. Fakt ten oraz świetnie zachowana architektura wielu epok i niepowtarzalna atmosfera sprawiły, że Kraków wraz z Kazimierzem stał się jednym z 15 miejsc w Polsce wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Ruch turystyczny, życie kulturalne i rozrywkowe koncentrują się w obrębie Rynku Głównego i otaczających go ulic (Floriańskiej, Szewskiej, Grodzkiej). Wokół jednego z największych zachowanych placów średniowiecznej Europy znajduje się wiele interesujących obiektów, takich jak kościół Mariacki czy Sukiennice (dawne miejsce handlu suknami, obecnie oddział Muzeum Narodowego w Krakowie, w podziemiach znajduje się zaś nowoczesne muzeum przedstawiające średniowieczny Kraków). W pobliżu kościoła Mariackiego czekają na turystów dorożki, a na rogach ulic można zakupić słynne krakowskie obwarzanki. 

Znane miejsca

Rynek Główny – historyczny rynek, jeden z największych średniowiecznych placów miejskich w Europie.

Jama Michalika – kawiarnia artystyczna, miejsce powstania kabaretu Zielony Balonik.

Wierzynek – restauracja przy Rynku, wedle legendy miejsce uczty Kazimierza Wielkiego i zaproszonych przez niego władców.

Collegium Maius – najstarszy budynek należący do Uniwersytetu Jagiellońskiego. Warto odwiedzić mieszczące się tam Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz piękny arkadowy dziedziniec.

Kościół Mariacki – fara miejska Krakowa, kościół, którego początki sięgają XIII wieku; w środku barokowe wnętrza, piękna polichromia oraz największy drewniany gotycki ołtarz w Europie.

Piwnica pod Baranami – jedna z najbardziej znanych w Polsce scen kabaretowych założona w 1956 roku.

Sukiennice – dawne kramy sukienne. Obecnie w budynku znajduje się oddział Muzeum Narodowego w Krakowie – Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku, a w podziemiach nowoczesne muzeum przedstawiające życie w średniowiecznym Krakowie.

Brama Floriańska i Barbakan – wartościowe pozostałości murów miejskich, najbardziej reprezentacyjna brama wjazdowa; unikalny zabytek architektury militarnej.

Franciszkańska 3 – okno papieskie w pałacu biskupim, miejsce spotkań z papieżem Janem Pawłem II, Benedyktem XVI oraz papieżem Franciszkiem.

Wstecz