Stara Synagoga w Krakowie

Jest to jeden z najważniejszych przykładów architektury żydowskiej w Europie. Synagoga została wybudowana najprawdopodobniej w drugiej połowie XV wieku, choć niektóre źródła podają 1407 jako rok budowy. Jest najstarszym zabytkiem kultury żydowskiej w Polsce; powstała w czasie, gdy czescy Żydzi znaleźli schronienie w Krakowie i okolicach po pogromie praskim w 1389 roku.
Budynek był typowo gotycką, dwunawową halą zbudowaną z cegły i kamienia. W tym czasie w Europie istniały tylko trzy takie synagogi. Przedsionek, dom kahalny oraz babiniec zostały dobudowane w drugiej połowie XVI wieku. Niestety w 1557 roku pożar strawił prawie całą budowlę.
Jednak ze względu na znaczenie synagogi dla społeczności żydowskiej została ona szybko odbudowana przez florenckiego architekta Mateo Gucci. Artysta zachował poprzedni plan budynku, ale nadał mu odświeżony, renesansowy charakter. Ściany synagogi zwieńczono arkadową attyką. Prace trwały do ​​1570 r., co upamiętniał napis istniejący do 1942 r. W ciągu 200 lat wybuchło jeszcze kilka pożarów, które jednak nie wyrządziły większych szkód. Jednym z najważniejszych wydarzeń w dziejach synagogi było przemówienie Tadeusza Kościuszki, dowódcy i bohatera narodowego, które wygłosił w 1794 roku. Wezwał on społeczność żydowską do udziału w walce o wolność ojczyzny, m.in. był to czas III rozbioru Polski. Idąc śladami Kościuszki przemawiali tu także przywódcy powstania krakowskiego w 1846 r. i Wiosny Ludów w 1848 r.
Budynek został odnowiony na przełomie XIX i XX wieku. W czasie II wojny światowej  okupanci wywieźli cenny sprzęt liturgiczny, tkaniny, srebro, dokumenty archiwalne gromadzone na przestrzeni wieków, a świeczniki przeniesiono na Wawel, gdzie wykorzystano je jako ozdoby mieszkań gubernatora Hansa Franka. Wnętrza zostały zniszczone. Po 1945 r. synagoga była w ruinie; jej renowację rozpoczęto w 1956 roku. Kierujący pracami architekci przywrócili budowli pierwotny, gotycko-renesansowy wygląd. Obecnie mieści się w niej oddział Muzeum Krakowa.